HİLAL KÖSE
1995 yılında gözaltında işkenceyle öldürülen Hasan Ocak’ın annesi, Cumartesi Anneleri’nin simge isimlerinden Emine Ocak, 89 yaşında hayata veda etti. Ömrünün 30 yılı adalet mücadelesiyle geçti Emine annenin. Oğlunu kimsesizler mezarlığında bulup, büyük acısıyla yüzleştikten sonra, kayıp çocukların bir mezarı olsun, başka çocuklar yitip gitmesin diye hayatını ortaya koydu.
Cumartesi Anneleri’nin mücadelesinin başlamasına neden olan kayıplardan biriydi Hasan Ocak. İlkokul öğretmeniydi, 30 yaşındaydı. Sosyalist kimliği nedeniyle hedef seçilmişti. 1995 yılının 21 Mart Salı günü, kahvaltısını yapıp Avcılar’daki evinden çıktı ve bir daha geri dönemedi. O akşam ablası Aysel’in yaş gününü kutlayacaklardı. Herkes eve geldi ama o gelmedi… Ocak’ın işkenceden geçirilmiş cansız bedenini 25 Mart 1995’te Beykoz’da ormanlık alanda köylüler buldu. Jandarmaya haber verildi, ardından cenaze Beykoz Devlet Hastanesi’ne götürüldü ama her yerde günlerdir oğlunu arayan aileye haber verilmedi. Aile, cenazesini 17 Mayıs 1995’te, Altınşehir Kimsesizler Mezarlığı’nda buldu. İşkenceyle öldürüldüğü Adli Tıp’ta belgelenen Ocak’ın ölümünün ardından başlatılan soruşturma yıllarca tozlu raflarda bekledi ve zaman aşımı kararıyla kapatıldı, ne yazık ki işkenceciler hesap vermedi.
Emine Anne, oğlunu ve yaşadığı büyük acıyı şu sözlerle anlatmıştı: “Karakollar, cezaevleri, hastaneler, kapı kapı aradık. Başvurmadığım yer kalmadı. Bir boşluğun içindeydim, içim yanıyordu. Gözaltında olduğunu iki gün sonra bir polisten öğrendik. ‘Çok ağır işkence görmüş, pazartesi giysi getirin’ dedi. Gittiğimizde, ‘gözaltında yok’ dediler. Bağırdım, ağladım, Ankara’ya da gittim, bir ay hapse de girdim. Hiç vazgeçmedim, 58 gün sonra oğlumu topraktan çıkarabildim… Öpmeye kıyamadığım güzel yüzü tanınmaması için parçalanmış… Kardeşi Adli Tıp’ta fotoğrafını görmüş. Kimsesizler mezarlığından çıkardığımız Hasan’ımı kendi mezarlığımıza gömdük… 9 çocuğumun beşincisiydi. Çok başkaydı, sevgi doluydu. Küçükken, bir sürü civcivimiz vardı, içlerinden birini kedi kapmıştı. Çok ağlamıştı, avutamamıştım… Çocukları çok sevdiği için ilkokul öğretmeni oldu. Şimdi ilkokul çağındaki her çocuğa, Hasan’ın öğrencisiymiş gibi bakıyorum.”
Emine Ocak, 27 Mayıs 1995’te Galatasaray’a ilk çıkan annelerden. O meydanda yaşamadığı baskı kalmadı. Şiddet gördü, yerlerde sürüklendi, defalarca biber gazına maruz kaldı, gözaltına alındı… Ne yazık ki ömrünün son dönemlerinde, yoldaşlarıyla yan yana acıyı paylaştıkları o meydanın, polis ablukasıyla kapatıldığına da tanık oldu. 700. haftadan bu yana, 2018’den beri kapalı meydan. O gün de çok yoğun polis şiddeti yaşadılar, Emine Ocak dahil çok sayıda kayıp yakını gözaltına alındı. Sağlığı izin vermediği için artık gidemese de aklı hep o meydandaydı, kapatılmasına çok üzülüyordu: “Ben oraya ilk çıkan annelerden biriyim. Galatasaray’a giderken, Hasan’ı geri getiremeyeceğimi biliyordum. Oraya, işkencede öldürülen, kaybedilen herkes için, bir mezarı bile olmayan kayıplar için gittim. Arkadaşlarımın mezar hasreti bitsin artık” diyordu. Emine Anne, 2019 yılında Dünya Kayıplar Günü için kaleme aldığı mektupta da Galatasaray Meydanı’nın açılmasını istemiş, şöyle seslenmişti: “Artık suçlarını kabul etsinler istiyoruz, özür dilesinler bizden ve açsınlar bizim meydanımızı. Defalarca yan yana geldiğimiz Arjantinli annelerden biliyorum, biz vazgeçersek kayıplarımıza ulaşamayacağız. Biz vazgeçersek, bu ülke kaybedenlerin cenneti olmaya devam edecek. Biz vazgeçersek adalet hiçbir zaman sağlanamayacak. Onlar hesap vermemek için hepimizin ölmesini bekliyor ama hesap vermekten kurtulamayacaklar. Biz son kaybımız bulunup, kaybedenler ceza alana kadar vazgeçmeyeceğiz.”
Dünyanın en uzun soluklu sivil itaatsizlik eylemlerinden birini örgütleyen Cumartesi Anneleri birer birer göçüp gidiyor bu dünyadan, mücadeleyi üçüncü kuşak kayıp yakınları da omuzluyor artık. Arjantin’de cunta yönetiminin kaybettiği çocuklarını bulmak için Plaza Del Mayo Meydanı’nda toplanan annelerden ilham aldılar, yan yana geldiler. Sessizce oturup, kayıpları için adalet istediler. Devletin şimdi bir de meydan borcu var onlara. İşkencede öldürülen, kaybedilen herkesin mezarı bulunana dek, işkenceciler hesap verene dek bu adalet çığlığı Galatasaray’dan yükselmeye devam edecek. Emine Ocak’ın anısına, hiç değilse hafıza mekanları geri verilmeli…
