Honduras’ta solun iktidar mücadelesi

MAURICE LEMOINE

Manuel Zelaya; Honduras’ın eski cumhurbaşkanı… Latin Amerika’daki “pembe / kızıl” dalga sırasında, 28 Haziran 2009 günü düzenlenen bir darbeyle devrildi. Bu “golpe’ye” (darbeye) tepki olarak Ulusal Halk Direnişi Cephesi (FNRP) kuruldu ve bu oluşumun içinden sol eğilimli Özgürlük ve Yeniden Kuruluş Partisi (Libre) çıktı. Parti, ülkede “uyuşturucu diktatörlüğü” olarak tanımlanan 12 yıl 7 aylık dönemin ardından 27 Ocak 2022’de iktidara geldi. Partinin başında Xiomara Castro vardı; Zelaya’nın eşi…

Libre’nin ulusal koordinatörü ve başkanın baş “danışmanı”, konuklarını Tegucigalpa’daki “Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda” ağırlıyor. Saat 23.00’e yaklaşıyor. Bekleme odasında, şık giyimli beyler, gömleklerinin kollarını sıvamış partililer, kararlı yüz ifadesiyle dikkat çeken bir kadın milletvekili ve özenle taranmış saçları, siyah takım elbisesi, sarı kravatı ve cilalı ayakkabılarıyla tam bir gösteriş meraklısı gibi görünen bir adam bekliyor. Bir görevli, beklemekten sıkılmaya başlayan konuklara su ve kahve ikram ediyor.

Zeleya geniş bir salondaki koltuğunda oturuyor. Kendisini rahatsız eden birini iki dakikada “başından savıyor”, cep telefonuna bakıyor, bir belgeyi okutuyor, kadın milletvekiliyle sohbet ediyor, tekrar telefonuna dönüyor, ekibine sorular soruyor ve düzeltilmesini istediği bir videoyla ilgili söyleniyor. Samimi, senli benli konuşmayı seven Zelaya, istediğimiz söyleşiye başlıyor: “Libre başkanlığı kazandı, ancak sözde liberal demokrasi sana mutlak iktidarı vermiyor. Gerici güçler, Kongre, Adalet Divanı, bankalar, çokuluslu şirketler, kiliseler, özel şirketler aracılığıyla iktidarı elinde tutmaya devam ediyor…” Zelaya’nın sesi, “muhaliflerin manevralarından” bahsederken yükseliyor: “İktidarı geri almak için her şeyi deneyecekler. 30 Kasım’daki seçimleri bile engellemek istiyorlar. Ama ne pahasına olursa olsun biz o seçimleri yapacağız.” Saat gece yarısını gösteriyor; destekçilerinin sevgiyle “Mel” diye andığı Zelaya, her zamanki gibi saat 01.00’a kadar çalışmaya devam edecek.

Honduras zorlu bir yoldan geçti. Ülkede “oligarşi” veya “on aile” olarak adlandıran, güvenlik güçleri, medya, Washington ve daha sonra ortaya çıkan mafya 2009’da gücü ele geçirdi. 2009, 2013 ve 2017’de yapılan üç “kontrollü” seçimde, belgelenen sahtekârlıklar yaşandı. Ulusal Parti’den (PN) iki neoliberal başkan çıktı: Porfirio Lobo (2010 – 2014) ve “JOH” olarak bilinen Juan Orlando Hernandez (2014 – 2022). JOH, 2017 yılında yeniden seçilebilmek için anayasayı ihlal etti.