Diğer Moldova: Gagavuzya

HUGO LAULAN

Tours Gazetecilik Okulu öğrencisi.
ÇEVİRİ: IŞIL GÜRCAN
NOT: Le Monde diplomatique Dostları (AMD) Derneği tarafından düzenlenen geleneksel yarışmada finale kalan beş makale arasında yer alan bu yazı, gazetenin yazıişleri ekibine sunulmuş ve birincilik ödülünü kazanmıştır.

Gagavuzya Özerk Bölgesi’nin başkenti Komrat’ın sokaklarına huzur hâkim. Ana arter olan Lenin Caddesi’nin üzerindeki neredeyse her binada bölgenin bayrağı dalgalanıyor. Bölgesel parlamento Gagavuzya Halk Meclisi’nin önündeki meydanda bir Lenin’in heykeli yükseliyor. Öğleden sonraları, okul çocuklarının bölgeyi öven “Tarafim” adlı marşı söyledikleri duyuluyor. Kent sakinleri, akşamüstüne doğru küçük gruplar halinde buluşup sokaklarda gezintiye çıkıyor.

Oysa Gagavuzya gergin bir atmosfer içinde. Özerk bölgenin valisi (yerel adıyla başkan) Evghenia Gutul, birkaç hafta önce, 25 Mart 2025 günü İstanbul’a gitmek üzereyken Moldova yolsuzlukla mücadele makamları tarafından Kişinev Havalimanı’nda gözaltına alındı. Gutul’un, Haziran 2023’te Anayasa Mahkemesi tarafından yasaklanan ve kendi adını taşıyan siyasi partinin kurucusu, İsrail asıllı Moldova vatandaşı ve Rusya yanlısı oligark Ilan Șor ile bağlantılı olduğu iddia ediliyor.

Tutuklama kararının ardından bölgenin dört bir yanında çok sayıda protesto düzenlendi. Komrat’ta yüzlerce kişi Gutul’un serbest bırakılması talebiyle bir araya geldi. Yerel yönetici, bizzat Vladimir Putin’e yardım çağrısında bulundu. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov ise yetkilileri “bu tür yöntemlerden vazgeçmeye ve ülkedeki tüm siyasi güçlere hareket özgürlüğü tanımaya” çağırdı. (1) Önce ülkenin en eski ve kötü durumdaki hapishanelerinden birine gönderilen ardından ev hapsine alınan Gutul, 5 Ağustos 2025’te yedi yıl hapis cezasına çarptırıldı.

‘HEM BATI’YLA HEM DE DOĞU’YLA YAKIN BAĞLARIMIZ VAR’

Gagavuzya, Sovyetler Birliği’nin çöküşünden bu yana Rusya’nın Avrupa’daki etkisi açısından stratejik bir bölge. Moldova’nın güneyinde, Ukrayna ile Romanya arasında sıkışmış bin 800 kilometrekarelik topraklarda Türk diline ve Ortodoks Hristiyan inancına sahip yaklaşık 130 bin Gagavuz yaşıyor. Kökenleri, bugün Bulgaristan ve Romanya arasında paylaşılan Dobruca bölgesine uzanan Gagavuzlar, 19. yüzyılın sonlarına doğru Rusya ve Osmanlı imparatorlukları arasındaki nüfus değişimi sonucunda, “Güney Besarabya” olarak da adlandırılan sınır bölgesi Bucak’a yerleşmişler. Ortodoks olan Gagavuzlar, 1812’de Rus İmparatorluğu tarafından ilhak edilen Bucak topraklarına yerleşmeye “davet edilmişler”. Müslüman olan Tatarlar ve Türkler ters yönde göç ederek Osmanlı yönetiminde kalan Dobruca’ya gitmiş.