Sanatla direnmek

OLIVIER PIRONET / Gazeteci

İkinci İntifada (2000-2005) devam ederken 2002 baharında harekete geçen İsrail ordusu, Filistin direnişini kırmak için Batı Şeria’nın “özerk” bölgelerinde (toprakların yüzde 18’i) “Duvar” adı verilen operasyonu başlattı. Çatışmanın gidişatında önemli bir aşama olan bu saldırı, yüzlerce sivilin ölümüne ve büyük maddi hasara yol açtı. Ramallah’a giren heybetli Merkava tankları, binaların, evlerin, iş yerlerinin ve kent  mobilyalarının yanı sıra Filistin Yönetimi’nin “başkentinin” yollarına park edilmiş çok sayıda sivil aracı da yok etmeye başladı. Bine yakın otomobil, taksi, kamyonet ve hatta hiçbir engel teşkil etmeyen ambulanslar, tanklar tarafından ezildi, parçalandı ve dümdüz edildi.

65 tonluk çelik canavarların kasvetli “balesini” evinin balkonundan izleyen Filistinli sanatçı Vera Tamari, operasyondan kısa süre sonra, Ramallah’ın eteklerindeki El – Bireh kentinde, adına alaycı bir üslupla “Masheen – Gezelim mi” dediği bir enstalasyon yaratmaya karar verdi. (1) İşgalcinin nedensiz vahşetini vurgulamak için kasabadaki bir arsaya dökülen asfalt yol boyunca parçalanmış araçları yerleştirdi. Ancak yarattığı eser uzun ömürlü olmadı. “Serginin” açılış günü olan 23 Haziran 2022’de, İsrail tankları araç enkazlarını bombalayarak ve üzerlerinden geçerek paramparça etti. Hatta tanklarından inen askerler hâlâ yanan enkazın üzerine işedi. Bu sahne sanatçı tarafından gizlice filme alındı. Marcel Duchamp’ın büyük bir hayranı olan sanatçı, bu anı da uğursuz imalar içeren bir tür ‘happening’e dönüştürmüş oldu. (2)