Savaş hukuku ayaklar altında

ANNE – CÉCILE ROBERT

Hamas’ın 7 Ekim 2023 tarihinde düzenlediği vahşi saldırı üzerine İsrail tarafından başlatılan bombardımanlarda yaklaşık 15 bin sivil, (1) 100 Birleşmiş Milletler görevlisi ve yaklaşık 50 gazetecinin yaşamını yitirdiği belirtiliyor. Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü’nün kurucusu Rony Brauman, “Gazze bir toplu mezara dönüştü” diyor. Sivillerin katledilmesi, sağlık altyapısının büyük ölçüde tahrip edilmesi, su ve elektrik kaynaklarının kesilmesi, iletişimin engellenmesi, yerleşim bölgesinin kuşatılması, insani yardımların engellenmesi… Tüm bu acımasız, yaralayıcı ve ölümcül eylemler, İsrail’in kendini savunma hakkı ve Hamas’ı ortadan kaldırma gerekçesiyle ile meşrulaştırılıyor. Eski Başbakan Manuel Valls, “2015 saldırılarından sonra Fransa’yı savunmak ve Suriye’de IŞİD’i vurmak söz konusu olduğunda hiçbir devletin tavsiyesini beklemedik. Hepimiz, Tsahal’ın (İsrail ordusu) meşru tepkisinden en az Filistinli sivilin etkileneceğini umuyoruz” dedi. (L’Express, 27 Ekim 2023) Bazıları bu yanıtı, 1945’te Dresden’i yerle bir eden bombardımanla karşılaştırmaktan çekinmiyor, düşman zaten yenilmişken işlenen ve savaş suçu olarak kabul edilen bu olayı önemsizleştiriyor. İngiltere Savunma Bakanı Grant Schapps, 11 Kasım günü BBC’ye verdiği demeçte “Savaşta insanların öldüğünü unutmuş görünüyoruz” açıklamasında bulundu. İngiltere Dresden’i bombaladığında 35 bin kişi ölmüştü.

Ancak, Hamas’ın rehin alma eylemini kınayan Birleşmiş Milletler yetkilileri ve sivil toplum örgütleri, “savaş suçlarından” söz etmekte gecikmedi. Geçmişte daha açık sözlü olan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Savaşların bile kuralları vardır” dedikten sonra şöyle devam etti: “Gazze’deki kabus insani bir krizden daha fazlasıdır. Bu bir insanlık krizidir. Gazze bir çocuk mezarlığına dönüşüyor” (2) dedi. Uluslararası Af Örgütü, uluslararası hukukun ihlal edildiğine dair “güçlü kanıtlar” olduğunu belirtti. (3) Tel Aviv, gazetecilerin güvenliğini garanti edemeyeceğini açıklarken Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü ise İsrail’i bir meslektaşlarını kasıtlı olarak hedef almakla suçladı. Birleşmiş Milletler kuruluşları ve insani yardım örgütleri, sosyal ağlarda, hastaneler, okullar ve ambulansların hedef alınmaması gerektiği yönünde uyarılar yayınladı. Fransa’nın eski NATO misyon şefi emekli General Dominique Trinquand, ise “Hatalar yapılsa bile ordu her türlü önlemi alıyor” dedi. (24h Pujadas, LCI, 11 Kasım). İsrail’e tepki gösteren bazı güney ülkeleri (Güney Afrika, Honduras, Bolivya) Tel Aviv’deki büyükelçilerini geri çağırdı. Rusya, Çin, İran ve Suudi Arabistan ise Orta Doğu’daki durumdan ABD’yi sorumlu tuttu.